Μια από τις θεμελιώδεις αρχές του συστημικού τρόπου σκέψης είναι η προσέγγιση του ανθρώπου μέσα στο πλαίσιο, στο οποίο υπάρχει και με το οποίο αλληλεπιδρά (π.χ., οικογένεια, συντροφικές και φιλικές σχέσεις, εργασιακό περιβάλλον, κοινωνικό πλαίσιο). Η ιστορία ενός ανθρώπου προσεγγίζεται ως ένα βίωμα προσωπικό αλλά ταυτόχρονα συνδεδεμένο με ένα πλέγμα συνεχών κυκλικών αλληλεπιδράσεων με τα συστήματα, στα οποία ο άνθρωπος εντάσσεται και αποτελεί συστατικό τους μέρος. Στην κατεύθυνση αυτή, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένας/μία θεραπευόμενος/όμενη που έρχεται στη θεραπεία, δεν είναι κατ’ αποκλειστικότητα δικό του/της πρόβλημα, αλλά σύμπτωμα του συστήματος στο οποίο ανήκει, ως αποτέλεσμα μη λειτουργικής δομής και επικοινωνίας.

Η σχετική αντίληψη της πραγματικότητας είναι ακριβώς αυτή που επιτρέπει τη διατήρηση μιας μη επικριτικής στάσης κατά τη θεραπευτική διαδικασία και έναν ουσιαστικό και βαθύ σεβασμό προς τις σκέψεις, τις ιδέες και τον τρόπο που προσεγγίζει ο εκάστοτε θεραπευόμενος/όμενη την πραγματικότητα. Θεραπευτής/τρια και θεραπευόμενος/όμενη συζητούν για την αλλαγή κάποιων δυσλειτουργικών αντιλήψεων, σε μια συνεχή αναζήτηση σε συνεργατική βάση. Μέσα από τη γλώσσα και τις κατάλληλες πληροφορίες, η αλλαγή προκύπτει από μια βιωματική διαδικασία, εφόσον αλλάζει η αφήγηση και τα μοτίβα αλληλεπίδρασης της ζωής του ατόμου.

Η επίσκεψη σε έναν/μία ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή/τρια, είναι ποικίλοι. Συχνά μπορεί να συνδέεται με την εμφάνιση κάποιου συμπτώματος που μπορεί να έχει γίνει δυσφορικό για το άτομο και να επηρεάζει την καθημερινότητά του σε τέτοιο βαθμό, που να αισθάνεται μη λειτουργικός/ή. Ένας άλλος λόγος μπορεί να είναι μια μεγάλη αλλαγή (χωρισμός/διαζύγιο, απώλεια σημαντικού προσώπου, αλλαγή εργασίας, ζητήματα υγείας, γονεϊκότητα, συνταξιοδότηση) στη ζωή του ατόμου και να αισθάνεται πως χρειάζεται υποστήριξη για να τη διαχειριστεί. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να μην υπάρχει συγκεκριμένο αίτημα και απλά να επικρατεί η επιθυμία να αλλάξει την οπτική που βλέπει τον εαυτό του/της και τους άλλους.

Συμπερασματικά, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά κίνητρα για να επισκεφτεί κάποιος έναν/μία ειδικό. Μια γενική αρχή σχετικά με το πότε φτάνει κανείς να αναζητήσει ψυχολογική υποστήριξη, είναι η αίσθηση δυσλειτουργίας στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή και η αίσθηση πως τα εμπόδια, τα αδιέξοδα και οι εσωτερικές ή εξωτερικές συγκρούσεις στη ζωή του ατόμου, είναι περισσότερα από τα μέσα που διαθέτει για να τα αντιμετωπίσει. Το τί είναι σημαντικό και σοβαρό για τον/την καθένα/μιά είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση και για αυτό, κάθε αίτημα αντιμετωπίζεται με γνώμονα το σεβασμό και την κατανόηση.

Η διάρκεια της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας εξαρτάται από τα αιτήματα, τις ανάγκες και τη διαθεσιμότητα του/της θεραπευόμενου/ης. Κάθε θεραπευτικό ταξίδι είναι μοναδικό και έτσι ο/η κάθε θεραπευόμενος/η χρειάζεται το χρόνο του/της για να καταλάβει τι τον/την απασχολεί, να το αναγνωρίσει και να σκεφτεί πώς, σε συνεργασία με τον/την ψυχοθεραπευτή/τρια, θα το διαχειριστεί.

Η ψυχοθεραπεία γίνεται με τη συχνότητα και τη διάρκεια που ο θεραπευόμενος/η επιθυμεί, πάντα σε συνάρτηση με τις ανάγκες του/της. Θεραπευτής/τρια και θεραπευόμενος/η μπορούν να ορίσουν ένα πλάνο, το οποίο τακτικά επανεξετάζουν ανάλογα με το αίτημα. Σε οποιαδήποτε στιγμή και φάση της ψυχοθεραπείας, υπάρχει η δυνατότητα διακοπής που καλό είναι να συνοδεύεται από έναν «απολογισμό» σχετικά με τα αρχικά αιτήματα και τη διαδικασία. Με λίγα λόγια, η θεραπεία διαρκεί όσο ο/η θεραπευόμενος/η νιώθει πως του/της είναι χρήσιμη.

Σύμφωνα με τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας των ψυχολόγων, η διασφάλιση του απορρήτου των συνεδριών είναι βασική προϋπόθεση και αναγκαιότητα. Όσα λέγονται σε μία συνεδρία είναι απαραιτήτως εμπιστευτικά. Λόγος για να διαρρηχθεί το απόρρητο αποτελεί ο άνθρωπος που θα επισκεφθεί τον/την ειδικό να αποτελεί πραγματικό κίνδυνο είτε για τον εαυτό του, είτε για κάποιον άλλον. Tέλος, η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων γίνεται αποκλειστικά με βάση τις νομικές διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR, 2016/679).

Ο/Η ψυχολόγος έχει σπουδάσει ψυχολογία, την επιστήμη της ανθρώπινης συμπεριφοράς που ασχολείται με τις αιτίες και τους συσχετισμούς μεταξύ των ψυχικών φαινομένων. Έχει νόμιμη άδεια άσκησης επαγγέλματος από το κράτος. Δεν έχει όμως το νόμιμο δικαίωμα συνταγογράφησης φαρμάκων, όπως οι ψυχίατροι. Η δουλειά του ψυχολόγου επικεντρώνεται στις μορφές του διαλόγου, με στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την προαγωγή της ψυχικής υγείας των θεραπευομένων.

Ο/Η ψυχίατρος έχει σπουδάσει ιατρική και η προσέγγισή του εστιάζει στο ιατρικό μοντέλο. Πολλοί/ες ψυχίατροι μπορεί να μετεκπαιδευτούν ή και να ειδικευτούν, π.χ. στην παιδοψυχιατρική ή/και σε κάποια προσέγγιση ψυχοθεραπείας. Είναι οι μόνοι/ες που έχουν τη νόμιμη άδεια της διάγνωσης ψυχικών διαταραχών και της συνταγογράφησης φαρμάκων, σε περιπτώσεις όπου αυτό βοηθάει ή κρίνεται απαραίτητο.

Ψυχοθεραπευτής/τρια είναι μία επιπρόσθετη ιδιότητα που μπορεί να έχει ή να μην έχει ένας/μια ψυχίατρος ή ένας/μια ψυχολόγος, την ιδιότητα δηλαδή του να κάνει ψυχοθεραπεία με βάση κάποιο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο. Ενδεικτικά μοντέλα ψυχοθεραπείας είναι η Συστημική, η Γνωστική-συμπεριφορική, η Ψυχαναλυτική, η Προσωποκεντρική και άλλες προσεγγίσεις.